(۱۴۶)

در فصل اول این کتاب به محصولات و غلات متنوع ایران اشاره نموده‌ام. از میان غلات مختلف گندم و ذرت و ارزن در همه جا کشت و زرع می‌شود و از حیث مقدار از همه مهم‌تر گندم است که قسمت عمده آن به شکل نان قوت غالب اهالی کشور را از غنی و فقیر تشکیل می‌دهد.

گندم را دولت از زارعین خریده و با قیمت ارزان در اختیار نانوایان خصوصی قرار می‌دهد تا نان ارزان تهیه کنند و به حد وفور در دسترس مردم که درآمدشان اندک است بگذارند.

محصول گندم ایران احتیاجات کنونی ما را از هر جهت مرتفع می‌سازد و با تشویقی که بوسیله افزایش قیمت جنس می‌توان به کشاورزان نمود مصرف نان مورد احتیاج جمعیت روزافزون کشور از محصول داخلی قطعاً تأمین خواهد گشت.

جو نیز در اکثر نقاط ایران برای تغذیه چهارپایان و صدور به خارج به عمل می‌آید و این محصول در نقاط خشک کشور نیز قابل کشت است زیرا ریشه آن آنقدر به اعماق زمین فرو می‌رود که به رطوبت برسد.

برنج نیز در استان‌های مجاور بحر خزر که دارای آب فراوان است به دست می‌آید که هم مصارف داخلی را تأمین می‌کند و هم به خارج صادر می‌شود.

به همان نسبت که سطح زندگی در ایران بالا رفته میزان مصرف قند و شکر هم ازدیاد پیدا کرده است و از همین جهت با آنکه اینک سالی بیش از ۱۰۰،۰۰۰ تن قند چغندر در کارخانه‌های داخلی ساخته می‌شود فقط یک ثلث احتیاج کشور تأمین می‌گردد و باید دو ثلث دیگر را از خارج وارد کنیم ولی درصد دیم صنعت قندسازی را توسعه دهیم و کشت و زرع نیشکر را نیز پس از قرن‌های متمادی که در خوزستان متروک مانده بود مجدداً احیاء کنیم و نیشکر با مقادیر زیاد به عمل آوریم و دیری نخواهد گذشت که از لحاظ قند و شکر نیازی به خارج نخواهیم داشت زیرا مطابق برآوردی که به عمل آمده ممکن است در خوزستان از نیشکر سالی یک میلیون تن شکر به دست آورد.

چای در تمام سواحل بحر خزر کشت می‌شود ولی محصول سالیانه آن تقریباً به اندازه یک ثلث احتیاجات ماست. ازدیاد محصول چای دشوار نیست و اقداماتی برای نیل به این منظور به عمل آمده است.

توتون و تنباکو با مقادير زیاد در استان‌های مجاور بحر خزر و آذربایجان کشت می‌شود که گذشته از تأمین مصرف داخلی مقداری هم به شکل سیگارت صادر می‌گردد.

پنبه نیز در بسیاری از نقاط کشور ایران به عمل می‌آید که علاوه بر رفع احتیاجات داخلی مقدار زیادی هم به خارج از کشور حمل می‌شود. اقسام میوه و بادام و پسته در تمام نقاط کشور با فراوانی می‌روید و محصول سالیانه بقدری است که ھر سال مقدار معتنابھی کشمش و بادام وپسته و مقادیر زیادی از صمغ‌های نباتی مخصوصاً کتیرا که در تهیه دارو و سایر مصارف شیمیائی بسیار مفید است به خارج صادر می‌شود.

 

تربیت مواشی در اقتصاد ایران سهمی مهم دارد چنان‌که تعداد گوسفند در کشور بیش از نصف مجموع عده گوسفند تمام کشورهای متحده آمریکا است و میلیون‌ها بز و دیگر مواشی نیز اضافه بر این تعداد وجود دارد.

گوشت و شیر این مواشی برای تغذیه عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد و پشم و پوست آنها در صنایع مختلف و مخصوصاً در صنعت قالیبافی کشور به کار می‌رود. کشور ایران نه تنها  صادرکننده قالی است بلکه سالیانه مقدار زیادی پشم خام و پوست بره که در جهان شهرت مخصوص دارد و چرم و روده به خارج صادر می‌کند.

با وجود احداث راه‌های اتومبیل رو و راه آهن در کشور هنوز در ایران برای حمل و نقل بار از الاغ استفاده می‌شود و در استان‌های خراسان و بلوچستان عموماً شتر که به بردباری معروف است وسیله حمل و نقل است. شیر و گوشت و پوست شتر برای افراد عشایر چادرنشین کشور بسیار پرارزش است و پشم شتر نیز که برای تهیه پارچه به کار می‌رود از کالاهای پر ارزش به شمار می‌رود.