(۱۵۵)

عقیده قطعی من آن است که در کشور ایران مانند هندوستان وسایر کشورهای دموکراسی، تقویت و نمو حس اتکاء به نفس در میان افراد در زندگی روستائی عادی تغییری بسیار بارز و آشکار خواهد داد. این انگیزه وی را ملهم می‌سازد که وی نیز در ایجاد آینده خویش سهمی دارد و دورنمای یک زندگانی مرفه اتصالا در پیش دیدگان وی روشن‌تر و درخشان‌تر جلوه خواهد کرد.

ما همیشه باید به این نکته توجه داشته باشیم که ایجاد سدهای عظیم و راه آهن و بنادر و سایر طرح‌های عمرانی در حیات روستائیان اثر آنی و مستقیم ندارد و هرچند این طرح‌های وسیع برای بهبود و آبادانی کشور بسیار سودمند و ضروری است ولی طرح‌های کوچک‌تر که در دهکده ها و آبادی‌ھایی کوچک‌تر به موقع اجرا گذاشته می‌شود شامل حال کسانی می‌شود که بیش از دیگران استحقاق کمک و مساعدت دارند.

سومین چیزی که اقتصاد کشاورزی ما بدان نیاز فراوان دارد اعطای اعتبار با شرایط منصفانه ومعقول به کشاورزان است. درگذشته روستائیان به مالکان اراضی تکیه داشتند که برای امرار معاش خود از آنها وام بگیرند و در سر خرمن آینده معمولا جنسی رد نمایند. 

بهره سالیانه‌ای که به این وام‌ها تعلق می‌گرفت بسیار گزاف بود و اغلب تا پنجاه درصد می‌رسید و از همین جهت روستائی که به ادای آن توانائی نداشت تا ابد مدیون مالک می‌ماند و اگر احیاناً قطعه زمین یا چهارپائی داشت ناگزیر آن را در ازای دینی که داشت از چنگ وی می‌ربودند.

بانک عمران و بانک کشاورزی این وضع ناگوار را تاحدی از میان بردہ‌اند، چنان‌که بانک عمران در مقابل اعتباراتی که به صاحبان اراضی توزیع شده از املاک اختصاصی سلطنتی داده می‌شود و بانك در خرج آن هم از نظر حفظ منافع و هم از نظر جلوگیری از تفریط نظارت دارد بهره بسیار نازلی که برای بانک‌های دیگر ملاک عمل شده مقرر داشته است. بهره اینگونه وام‌ها اگر مستقیماً از بانک گرفته شده باشد ساليانه شش درصد و اگر از شرکت‌های اعتبارات تعاونی دریافت گردد نه درصد است.

بانک کشاورزی نیز شعب خود را در بسیاری از نقاط کشور دائر نموده و به آن‌ها اختیار داده است که بدون مراجعه به مرکز نسبت به پرداخت وام‌های کوچک اقدام نمایند و مبالغ هنگفتی نیز بوسیله شرکت‌های اعتباری که خود تأسیس نموده به روستائیان وام داده است. بعلاوه بانک عمران و بانک کشاورزی رویه جدیدی برای اعطای اعتبارات کشاورزی در سراسر کشور رواج داده‌اند و در نتیجه مالکین و کشاورزان ایران دریافته‌اند که این دو بانک برای دادن وام و اعتبارات کشاورزی با بهرهٔ بسیار عادلانه حاضرند و همین اطمینان به وجود رقیب، رویه فرسوده گذشته را که برای دادن وام با بهره‌های هنگفت معمول بوده از میان برده و تحولی شگرف در کشاورزی بوجود آورده است.

با وصف این برای آنکه کشاورزان خرده مالك ما استقلال عمل پیدا کنند، آنچه تاکنون بوسیله وام و اعتبار در اختیار آنها قرار گرفته نسبت به کلیه احتیاجات آنها مبلغ ناچیزی بیش نیست. از همین جهت هر چه بر عده خرده مالکین که از املاک سلطنتی صاحب زمین شده‌اند افزوده می‌شود بانک عمران باید بر حجم وام‌های خود برای تأمین موفقیت این اقدام بیافزاید. همچنین هر چه املاک خالصه و شخصی بیشتر تقسیم می‌شود بانک کشاورزی باید دایرہ عملیات و خدمات خویش را وسیع‌تر سازد. هرچند تعداد وام‌های مختصری که بانك کشاورزی به زارعین داده بسیار زیاد است ولى این بانك در گذشته قسمت بزرگی از منابع خود را به اعطای وام‌های هنگفت به مالکان خصوصی صرف کرده است که احتیاج واقعی به مساعدت مالی نداشته‌اند و در بعضی موارد نیز وام‌هائی را که گرفته‌اند، در اموری که ابداً به کشاورزی مربوط نیست به مصرف رسانیده‌اند.