(۱۴۷)

مساحت جنگل‌های ایران به وسعت استان میسوری امریکا است که قسمت اعظم بسیار انبوه آن در دامنه‌های شمالی سلسله جبال البرز در حاشیه بحر خزر و قسمت دیگر در دامنه‌های سلسله کوه‌های زاگروس واقع شده است.

در ناحیه خلیج فارس نیز جنگل‌هائی کوچک که پر از درخت‌های مناطق گرمسیر است یافت می‌شود. علاوہ بر آن در قصبات و دهات ایران درخت‌های تبریزی و بید و چنارهای بزرگ به حد وفور دیده می‌شود که در کنار انهار و در میان باغ‌ها و بیشه‌های کوچک به فراوانی می‌روید و مردم نه تنها از سایه آنها متنعم می‌شوند بلکه از چوب آنها نیز برای سوخت و ساختمان منازل استفاده می‌کنند. در جنگل‌های ایران انواع درخت‌ھا از قبیل بلوط و گردو و زبان گنجشک و نارون و آلش و شمشاد و سرو و افرا و غیره یافت می‌شود. بعضی از این چوب‌های جنگلی برای ساختن تراورس‌های راه آهن و چوب کبریت و الوار و تخته برای در و چهارچوب عمارت ساختمان‌ها و ابنیه بکار می‌رود و چوب بلوط و گردو با مقادیر زیاد برای ساختن بشکه و اثاثیه منزل به خارج صادر می‌گردد ولی قسمت اعظم از محصولات سالیانه چوب کشور به مصرف تهیه ذغال و تأمین سوخت داخلی می‌رسد.

این حقیقت تلخ را باید ناگفته نگذاشت که ما ایرانیان در قرون متمادی به اتلاف جنگل‌های عظیمی که قسمت عمده اراضی کشور را پوشانده بود پرداخته و بدون توجه و عاقبت‌اندیشی آنها را چراگاه حیوانات و مخصوصاً بز قرار داده‌ایم و بدین ترتیب نهال‌های جوان مجال نمو و پرورش پیدا نکرده‌اند. همچنین با رویه‌ای غلط و نامطلوب برای تهیه هیزم و ذغال مقادیر زیادی از چوب‌های گران‌بهای جنگل را به هدر داده و نواحی وسیعی از کشور را عریان کرده‌ایم و هرچند در جنگلهای شمال در قطع اشجار افراط کرده‌ایم از جنگل‌های دیگر از نظر نداشتن وسیله حمل ونقل هیچ‌گونه استفاده‌ای ننموده‌ایم.

اما امروز این وضع تغییر کرده و آثار احیاء جنگل مشهود گردیده است. در سازمان بنگاه جنگل‌ها که زیر نظر وزارت کشاورزی انجام وظیفه می‌کند با کمک متخصصین خارجی تغییراتی داده شده و این بنگاه مسئله تولید ذغال و سایر محصولات جنگلی را بصورت صحیح و مناسبی درآورده است.

سازمان‌ها و کارخانه‌های دولتی و خوصی نیز به ساختن بخاری‌های نفتی ارزان اقدام کرده‌اند و برای گرم کردن منازل و آشپزخانه و غیر آن بجای منقل‌های سابق که در آن ذغال یا هیزم می‌سوخت از این بخاری‌ها استفاده می‌شود. از طرف دیگر چوب‌هائی را که از جنگل برای تراورس و سایر اشیاء به کار می‌برند یا بوسیله مواد شیمیائی اشباع می‌کنند و یا زیر فشارسنگین قرار می‌دهند تا بر استحکام و دوام آن افزوده شود. بنگاه جنگل‌ها صدور چوبهائی را که بدون رعایت اقتصاد از جنگل‌ها قطع می‌شود ممنوع ساخته و در اثر ازدیاد وسایل نقلیه مردم کم کم از جنگل‌هائی که بیش از حد مورد استفاده قرار گرفته است دست کشیده و احتیاجات کشور را طبق قواعد صحیح از جنگل‌های بکر و دوردست مرتفع می‌سازند.

شیلات سواحل دریای خزر و خلیج فارس منابع مهم محصولات دریائی کشورند. درسال ۱۸۶۷ میلادی ناصرالدین شاه امتیاز استفاده از شیلات بحر خزر را به یک نفر تبعه روس داد و او نیز در بنادر مهم دریای خزر به ایجاد مراکز صید ماهی پرداخت. پس از انقلاب سال ۱۹۱۷ روسیه  دولت ایران امتیاز صید ماهی را به یکی از شرکت‌های خصوصی روسی واگذار نمود ولی چون دولت شوروی در مقام تصرف شرکت‌های خصوصی روسی برآمده بود انجام این منظور متوقف ماند تا اینکه بعداً طی قراردادی شرکت مشترك شیلات ایران و روس با سرمایه متساوی تشکیل گردید.

اما این قرارداد در عمل به ضرر ایران بود و از همین جهت پس از انقضای مدت مقرر در سال  ۱۳۳۱ دیگر تجدید نگردید و در همان سال شیلات بحر خزر را ملی کردیم و اکنون امور تولید وفروش داخلی و صادرات آن تماماً در اختیار شرکت ملی شیلات است که روز به روز میزان کار خود را مخصوصاً درقسمت خاویار و ماهی خاویاردار که در تمام گیتی شهرت دارند افزایش می‌دهد.