(۱۵۴)

اما این برنامه تعلیماتی کشاورزی برای رفع نیازمندی‌های ما کافی نیست و کشاورزان باید طریق کار دسته‌جمعی و اصول همکاری و دستیاری را بیاموزند و با همسایگان خود در ایجاد و اجرای طرح‌های عمرانی و سایر امور عام‌المنفعه محلی و تعاون روستائی سهیم و شریک گردند. انجام این منظور نیازمند رهبری است زیرا در هر جا کار دسته‌جمعی و همگانی صورت می‌گیرد باید رهبرانی آن را اداره کنند تا با درستی انجام پذیرد. معاضدت و اطاعت نیز از شرائط مهم موفقیت است و افراد روستائی باید در این‌گونه امور از میل شخصی خویش به نفع مقاصد همگانی صرفنظر کنند.

برای اشاعه تعلیمات فنی و اصول رهبری و آشنائی به امور عمومی اقدامات بسیار دامنه‌داری ضروری است تا مردم را برای کمک و تعاون ودستیاری یکدیگر آماده بسازد. در سال ۱۳۳۵ قانون تشکیل شورای قصبات به تصویب مجلس شورای ملی رسید که برای شوراهای مزبور شخصیت حقوقی قائل شده و مقرر کرده است که مالکان پنج درصد از عواید خود را به شورای قصبه بپردازند. بعلاوه به شوراها حق تحصیل وام داده شده است. متأسفانه تاکنون بعضی از مالکان بزرگ از مسئولیتی که در این قانون برای آنها مقرر است اعراض کرده‌اند و همان‌طور که از پرداخت مالیات بر درآمد امتناع دارند از پرداختن این صدی پنج هم خودداری می‌کنند.

 با وصف آن اکثر مالکان مفاد آن را محترم شناخته و بسیاری از آنها مخصوصاً کسانی که در قراء خود زندگی می‌کنند از این قانون و مقرراتی که موجب بهبود و پیشرفت‌های مهم در امور کشاورزی است پشتیبانی کرده‌اند.

بنگاه عمران که عهده‌دار اجرای این قانون است تقریباً در بیست هزار دهکده به تشکیل شوراها پرداخته و صدها روستائی را به فن اداره امور کشاورزی آشنا کرده و هزاران طرح عمرانی محلی را به مورد اجرا گذاشته و در ایجاد صدها شرکت تعاونی روستائی کمک و مساعدت نموده است.

اما با وصف مساعی بسیار و اقدامات گوناگونی که از طرف بنگاه مزبور به عمل آمده هنوز این امور از سطح تجاوز نکرده است و بنظر من برای آینده کشور اقدامی از این ثمربخش‌تر نیست که بودجه مختصر کنونی این بنگاه را به ده برابر افزایش دهیم. در تمام قراء ایران مردان قوی و با پشتکار و زحمت‌کشی هستند که راهنمائی‌هائی را که طبق روش دموکراسی در کار آنها می‌شود با جان و دل پذیرفتارند و هزاران نفر روستائی هستند که استعداد اداره امور کشاورزی را دارند، ولی اکثر برای این وظایف تعلیم و تربیت نیافته‌اند و بروز و نمو استعداد آنها منوط به توسعه تعلیمات فنون مربوط به مدیریت کارهای فلاحتی است.

روستائیان کشور ما برای انجام طرح‌های مربوط به بهبود زراعت محلی خود به کمک‌ها و تعالیم فنی دستگاه‌های دولت و آنچه در محل یافت می‌شود نیازمندند. همچنین غالباً برای تهیه مواد اولیه و وسایل و اسباب کار احتیاج به سرمایه دارند و به اعتبارات دیگر نیازمندند که بموجب مقررات قانون شورای قصبات فراهم ساختن آن میسر است هرچند که فعلا مبلغی که بموجب قانون می‌توان فراهم کرد خیلی مختصر است. تجربه ثابت کرده است که اگر وسائل و عواملی که ذکر آنها رفت در اختیار روستائیان قرار گیرد خود آنها در کمال خوبی توانائی خواهند داشت که به کشیدن راه و احداث سد و حمام و پل و آموزشگاه و درمانگاه و مسجد و حفر چاه و تاسیس کارگاه‌های حرفه‌ای بپردازند و همه این امور را هم در فصولی انجام دهند که کار فلاحتی آنها نسبتا کمتر و اوقات فراغت‌شان وسیع است. برای سال ۱۳۳۹  هدف این بود که پانصد شرکت تعاونی روستائی تشکیل یابد واینک از این  هدف تجاوز کرده‌ایم قسمت عمده آنها شرکت‌های تعاونی اعتباری است که از دویست تا ششصد عضو تشکیل یافته است. بعضی از آنھا نیز خدمات دیگری مانند نگاهداری حساب پس‌انداز اعضاء خود و توزیع کود شیمیائی و سایر احتیاجات فلاحتی و تهیه بازار برای محصولات اقدام می‌کنند. بعضی از شرکت‌ها در کمال خوبی اداره می‌شود و منافع سرشاری به اعضاء خود می‌رسانند و برخی دیگر یا طرز کارشان متوسط است و یا خوب کار نمی‌کنند. بطور کلی موفقیت این شرکت‌ها منوط به طرز رھبری ولیاقت و شایستگی فنی متصدیان است و از همین جهت لزوم و اهمیت تربیت و تعلیم فن اداره کشاورزی روز به روز محسوس‌تر می‌گردد.