(۱۲۷)

یکی دیگر از اقداماتی که به نظر من بسیار مفید بوده است مسئله دادن آزادی عمل و واگذاری امور به استان‌ها و شهرستان‌ها است زیرا اگر مردم استان‌ها یا شهرستان‌ها ناگزیر باشند در تمام مسائل مورد ابتلای خویش بطریق سلسله مراتب به تهران رجوع کنند موجب دو ضرر بزرگ می‌شود اول آنکه جریان امور بسیار کند می‌گردد و دوم آنکه روحیه مردم که می‌بینند برای قطع و فصل امور مربوط به خویش آزادی ندارند بسیار ضعیف می‌شود. بدین جهت به ماموران محلی اختیار زیادتری داده‌ایم و انجمن‌های شهر را تشویق کرده‌ایم که در مسائل مربوط به مدارس و بیمارستان‌ها و دارالایتام و سایر امور عام‌المنفعه و کارهای مربوط به شهرداری نظارت مستقیم داشته باشند.

انجمن شهرداری‌های ایران در این باره خدمت بزرگی انجام داده است چنان‌که شهرداری اصفهان را به عنوان نخستین انجمن نمونه انتخاب کرده و درباره اداره امور شهر نظریات مفیدی را در آنجا به مقام عمل در آورده است. همچنین برای اتخاذ رویه‌های جديد و معمول جهان متمدن و تلفیق آنها با مقتضیات کشور به تحقیق و بررسی و مطالعه پرداخته است و چندین مجمع سخنرانی محلی و ملی تشکیل داده است تا مأمورین شهرداری را به روش‌های جدید آشنا سازد موجب دیگر نیز برای دادن اختیارات به شهرستان‌ها موجود است و آن اینکه در تمام دموکراسی‌های بزرگ جهان تجربه نشان داده است که احزاب سیاسی قدرت حقیقی خود را از اجتماعات کوچك محلی شهرستان‌ها به دست می‌آورند. زیرا در این نقاط می‌توان افراد را برای خدمات اجتماعی و ملی تربیت کرد و حوزه‌های محلی توانائی آن را دارند که حزب را به تمایلات ملی و عمومی مردم آشنا سازند و به همین جهت بدون مبالغه می‌توان گفت که بهترین طریقه ایجاد احزاب سیاسی در ایران که هدفی جز تعالی و ترقی کشور نداشته باشند آن است که مردم در نقاط کوچک‌تر برای خدمات عمومی تربیت شوند و در این خدمت پیش‌قدم شوند.

چنان‌که گفته شد ما ناگزیر بوده‌ایم قبل از آنکه مردم حوزه‌های کوچک‌تر کشور برای این وظیفه اجتماعی کاملا مستعد شده باشند اقدام به تأسیس احزاب کنیم ولی شک نیست که این احزاب از پشتیبانی مردمی که در شهرستان‌ها و اجتماعات کوچکتر کشوری زندگی می‌کنند کسب نیرو خواهند کرد و به دستیاری آنها از آرمان‌های مردم آگاهی یافته و خدمات اجتماعی را طبق آمال عمومی دنبال خواهند کرد.

گذشته از مسئله فوق برای اینکه کارها در تهران تمرکز پیدا نکند طریقه دیگری هم هست که مورد علاقه من بوده است. چون برای انجام و تکمیل طرحهای عمرانی کشور عجله داشته‌ایم وظایف بسیار زیادی را به سازمان برنامه محول کرده‌ایم و بعضی کارها را از وزارتخانه‌ها که می‌توانسته‌اند آن را به همان خوبی یا بهتر انجام دهند گرفته به این سازمان واگذار کرده‌ایم. بعلاوه در مسئله حقوقی که به کارمندان سازمان پرداخت می‌شود به تناسب حقوق مأمورین وزارتخانه‌ها تبعیضی به وجود آمده است. با آن‌که خدماتی‌که به سازمان برنامه محول بود خوب انجام گرفته است در آینده قسمت عمده وظایف فعلی در سازمان برنامه تمرکز نخواهد یافت و اجرای طرح‌های عمرانی و بهره‌برداری از دستگاه‌های تولیدی دولت متدرجاً به عهده وزارتخانه‌های مربوط و مؤسسات دولتی دیگر واگذار خواهد گردید.