(۱۴۵)

فصل نهم

آینده امیدبخش کشاورزی

در آغاز این فصل باید به این نکته اشاره کنم که آنچه راجع به کشاورزی ایران نگاشته شده بر سبیل توجه به ظواهر طبیعی نیست بلکه یکی از مهمترین عوامل زندگی ملت در آن مورد بحث قرار گرفته است. شرح زیبائی و مناظر طبیعی دهکده‌های ایران و آداب و رسوم روستائیان را می‌توان در کتب متعددی که اغلب آنها را جهانگردان خارجی نگاشته‌اند مطالعه نمود. این کتاب‌ها هر چند حاوی مطالبی دلپذیر و لذت‌بخش هستند ولی گاهی هم به نظر من توجه خواننده را از مسائل مهمی که در پیش ما است منحرف می‌سازند.

ما ایرانیان نیز در این مورد کوتاهی کرده و به حوائج واقعی کشاورزی خود توجه شایسته نداشته‌ایم و در گذشته اغلب به نکات کلی و منفی در این راه اکتفا کرده و در مجالس و محافل تنها درباره وضع اسف‌انگیز زندگی روستائیان بسط مقال داده‌ایم ولی اگر کسی برای رفع این اوضاع راه چاره‌ای اساسی می‌جست در جواب وی یا به سکوت می‌گذراندیم و یا به نظرهای کوچک و پیشنهادهائی که با یکدیگر ارتباط کامل نداشت می‌پرداخته‌ایم و حقیقت این است که ملت ایران برای توسعه و پیشرفت کشاورزی کمتر کار مثبت ومعقول و با نقشه صحیح انجام داده است.

امروز درمیان ملت ایران برای اصلاح وضع کشاورزی جنبشی محسوس پدید آمده است که برای من مایه شادمانی بسیار است و از همین جهت در این فصل به ذکر ملاحظات ونکاتی می‌پردازم که بنظر من ما را به وصول به هدف غائی و کلی در امر فلاحت کمک خواهد نمود.

چون کشور ما دارای منابع سرشار نفت و میزان تولیدات دراین رشته بسیار قابل توجه است مردم عموماً تصور می‌کنند که کشور ایران اصولا یک کشور تولید کننده نفت است. ولی این تصور اشتباه محض است زیرا امروز هم میزان محصول سالیانه کشاورزی ما تقریباً چهار برابر تولیدات نفتی سالیانه ما است و حرفه فلاحت از هزاران سال پیش مهمترین حرفه مردم ایران بوده و هنوز هم در درجه اول اهمیت است زیرا تقریباً سه ربع جمعیت ایران به زراعت مشغولند و جز در قسمت کویر و غیر مزروع کشور در قصبات و قراء ایران پراکنده‌اند و برای کشت و زرع زمین‌های وسیع در اختیار دارند و گاهی مایه اعجاب خارجیان می‌شود که بشنوند در کشور ایران در حدود ۴۵،۰۰۰  قریه و دهکده  وجود دارد که هر یک معمولا از بیست تا سیصد نفر سکنه دارد.

کشاورزی نه تنها محصولات گرانبهائی عاید ایرانیان میکند، بلکه زندگانی ما را کیفیتی مخصوص می‌بخشد، زیرا با وجود ذخائر نفتی ومنابع طبیعی دیگر قسمت اعظم ثروت کشور در دست خود مردم و ویژه دهقانان و روستائیان ماست. افراد با همت و پشتکار ایران نیز از میان دهقانان برخاسته و نیروی تولید و آداب و رسوم آنها به کشور و طرز زندگانی ما روح و امتیازی دیگر بخشیده است.

هر چه در ایران بیشتر به طرف تجدد صنعتی با طرق معمول در جهان تمدن پیشرفت نمائیم نیازمندی‌های ما به کارگران خوب بیشتر احساس می‌شود و قسمت عمده این احتیاج را کشاورزان و روستائیان تأمین می‌کنند. قسمتی از آنها نیز که به کار کشاورزی اشتغال دارند محصول خویش را خواهند افزود تا هم نیازمندی‌های جمعیت روزافزون کشور را مرتفع کنند و هم به میزان صادرات کشور بیافزایند. همین‌طور برای خدمت در ارتش نیز چشم امید بیشتر به سوی روستائیان است که هم مردمی هوشمند و چابک و جسورند و هم نیروی مقاومت بدنی آنان زیاد است.

ده درصد از مساحت کشور وسیع ما کشت و زرع می‌شود و سی درصد آن مراتع و در حدود ده درصد جنگل و بقیه فعلا بیابان لم‌یزرع است که امیدوارم با اجرای طرح‌های وسیعی که داریم بزودی بر مساحت اراضی قابل کشت و زرع بیافزائیم و از وسعت صحاری لم‌یزرع کشور بکاهیم.