(۸۴)

هنگامیکه روس‌ها از این موضوع استحضار یافتند یادداشتی حاکی از اعتراض سخت برای ما فرستادند و برخلاف سنن و رسوم دیپلماسی قبل از آنکه اعتراض خود را رسماً به ما تسلیم کنند در رادیوها پخش کردند و نیز به سفیر خود در تهران دستور دادند که مفاد اعتراض مزبور را شخصاً به نمایندگان مجلسین ایران برساند. در آن موقع ما با کمال صداقت، به روس‌ها گفتیم که عمل آنها خطر این را دارد که اشتباهات گذشته که منجر به تیرگی روابط طرفین شده بود تکرار شود و به آنها خاطر نشان نمودیم که با آن نیروی مسلح شگرف و عظیمی که در اختیار دارند هراس آنها از سازمانهای کوچک دفاعی ما دور از عقل سلیم است و خاطرنشان کردیم که صلاح و نفع طرفین در آن است که همان سیاست دوستی و وداد قبلی موجود بین دو کشور ادامه داشته باشد.

 

اقدام دیگری که روس‌ها برای جلوگیری ما از امضاء قرارداد دوجانبه به عمل آورده‌اند، این بود که واسطه‌هائی برانگیخته و بوسیله آنها وعده عقد قرارداد طویل‌المدت عدم تجاوز و کمک‌های هنگفت اقتصادی دادند. در عین حال قرارداد دوجانبه به شکلی که اول پیشنهاد شد آن مفهومی را که می‌خواستیم داشته باشد نداشت و فاقد ضمانت‌های لازم بود و میزان مهمات جنگی که برای کشور ایران می‌رسید نیز کافی نبود و چون خود را از حیث نیروی نظامی بسیار ضعیف یافتیم و ضمانت هائی که سایر کشورهای عضو ناتو از آن برخوردار بودند به ما داده نشده بود به خود اجازه دادیم که درباره انعقاد قرارداد عدم تجاوز با روس‌ها  وارد مذاکره شویم.

روس‌ها در این موقع مرتکب خبطی شدند و مدت دو هفته در اعزام نمایندگان خود تاخیر نمودند و در خلال آن مدت شرایط مندرج در پیش نویس قرارداد دوجانبه به نحوی که موجب رضایت ما بود تغییر یافت. وقتی نمایندگان روس‌ها رسیدند اشتباه دیگری مرتکب شدند بدین کیفیت که برای آغاز مذاکرات تقاضا کردند از پیمان بغداد خارج شویم و هرچند وقتی مقاومت سخت ما را در برابر آن تقاضا دیدند منصرف شدند ولی اصرار داشتند که از امضاء قرارداد دوجانبه خودداری کنیم.

در اینجا متوجه شدیم که روس‌ها درقبال عقد قرارداد عدم تجاوز در نظر دارند ما را از متفقین خود جدا سازند و نه تنها اصرار داشتند که ما از عقد قرارداد با آمریکائی‌ها منصرف شویم بلکه پیش‌نویس قراردادی که برای عدم تجاوز پیشنهاد می‌کردند حاوی موادی بود که مناسبات ما را با دوستان خود بسیار ضعیف می‌ساخت. برای ما واضح گردید که هرچند از نیروی نظامی خود و آمادگی آن و از کمک‌های متحدین خود راضی نبودیم بهتر آن است که پیوند خود را با دوستان خود قطع نکنیم و تسلیم امری نشویم که به استقلال و حاکمیت ما لطمه وارد می‌آورد. مذاکرات عقد قرارداد روس‌ها باما به علل فوق به نتیجه‌ای نرسید و نمایندگان آنها بدون اطلاع از ایران خارج شدند.

رویه روسیه در مورد لطمه زدن به آزادی ما ادامه یافت و دیری نگذشت که به حملات رادیوئی بر ضد ما مبادرت و از دستگاه رادیوئی دولتی خود یک سلسله گفتار به زبان فارسی پخش نمودند و از هرگونه سخن جعل و دروغ درباره کشور و دولت ایران و خانوادہ من کوتاهی نکردند. چند ماه بعد از ایستگاه دیگری که خود را صدای ملی ایران می‌نامد سخنانی موهن پخش کردند. بر ما بخوبی معلوم است که این ایستگاه درقسمت جنوبی کشور روسیه واقع شده و روس‌ها هم بخوبی می‌دانند که ما از محل آن مطلع هستیم. این دستگاه به نشر و پخش تبلیغات فضایح و عامیانه و هرزه و وقاحت‌آمیز قناعت نکرد بلکه  مردم کشور را به قیام بر علیه دولت اغوا نمود. برخی از مردم بدبین و ضعیف‌النفس تصور می‌کردند که این‌گونه سخنرانی‌ها موجب تزلزل روحیه ملت ایران می‌شود ولی قضیه برعکس بود و این تبلیغات خلاف، مردم کشور را با یکدیگر متحد و یک‌دل و یک‌زبان ساخت و این وحدت تا بدان‌جا مستحکم گردیده بود که دستور دادم متن سخنرانی‌های روس‌ها را از ایستگاه رادیو ایران مجدداً پخش کنند تا عدهٔ کثیری از مردم کشور سخنانی که کذب آن واضح است و برخلاف کشورشان گفته شده بشنوند.