شک
نیست که شگفتی هائی که مارکوپولو در این سرزمین دیده و در سفرنامه خود نگاشته بود
سایر مردم ونیز را هم به فکر مسافرت به ایران انداخت و آنها را بدین کار تحریض
نمود. در قرن هفتم هجری تیمور لنگ سلطان مغول که کشور ایران را ضمیمه متصرفات خویش
ساخته بود به فکر افتاد با هنری چهارم پادشاه انگلستان باب مکاتبه را مفتوح سازد.
ازاین‌رو یکی از راهبان انگلیسی مقیم تبریز را که ژان گرینلا نام داشت به سفیری
خود برگزیده و به دربار آن پادشاه گسیل داشت. در همان قرن نیز هنری سوم پادشاه
کاستیل شخصی بنام رورى گونزالو دیکلاویخو را بعنوان ایلچی به دربار امیر تیمور
اعزام داشت. ایلچی مزبور از مشاهده سراپرده‌های باشکوه امیر تیمور سخت به تعجب و
حیرت فرورفته و می‌گوید: یکی از این سراپرده ها از فرط رفعت و عظمت از دور مانند
قلعه‌ای بلند بود. درباره طرز دادگستری امیر تیمور می‌نویسد: اشخاص محترمی را که
محکوم به اعدام می‌شوند به دار می‌آویزند ولی محکومین عادی را گردن می‌زنند.
رواج
بازار سوداگری و رونق اوضاع بازرگانی در جزیره
هرمز پرتغالی‌ها را بدان سوی کشاند و در سال ۱۵۰۷ میلادی به آن جزیره حمله
برده و آن را متصرف گشتند. در سال ۱۵۶۱
میلادی تاجری از مردم انگلستان بنام آنتونی از طریق دریایی بالتیک و کشور روسیه به
ایران آمد تا باب روابط بازرگانی را بین ایران و کشور خویش از طریق مزبور مفتوح
سازد. وی مخصوصاً به ابریشم نواحی گیلان علاقه مخصوصی نشان می‌داد و معاملاتی هم
کرد ولی چون هزینه حمل ونقل این کالا بسیار گران بود و روس‌ها نیز مخالفت می‌ورزیدند
تجارت او رونقی که انتظار داشت نگرفت.
در
اواخر قرن شانزدهم میلادی تاجر دیگری از اهالی انگلستان بنام رابرت نیوبری به
بندرعباس در کرانه خلیج فارس وارد و از طریق کشور ایران و آسیای صغیر به قسطنطنیه
رهسپار گردید. درباره برادران (سر آنتونی و سر رابرت) شرلی و کمک‌هائی که به شاه
عباس نموده‌اند در فصول پیش سخن رفته است. این پادشاه امتیازات متعدد به بازرگانان
مسیحی که به بسط روابط تجارتی با کشور ایران علاقه‌مند بودند اعطاء نموده و این
رویه دوستانه ملت ایران نسبت به بازرگانان خارجی تاکنون نیز بطور مشهود و محسوسی
ادامه دارد.
در
سال ۱۶۱۷
میلادی کمپانی انگلیسی هند شرقی به ایجاد کارخانه‌ای که در آن زمان پایگاه تجارتی
نام داشت در شهر شیراز اقدام نمود. در سال ۱۶۲۲ میلادی ما باتفاق انگلیس‌ها
هرمز را از چنگ پرتغالی‌ها بیرون آوردیم و این اقدام به آبرو و اعتبار پرتغالی‌ها
در خلیج فارس لطمه هنگفتی وارد ساخت و تجارت انگلیسی‌ها در آن نواحی رونق و اعتبار
یافت. سال بعد، شاه عباس به هلندی‌ها اجازه داد داد یک پایگاه تجارتی در بندرعباس
تأسیس نمایند و فرانسوی‌ها نیز در سال ۱۶۶۴میلادی موفق به ایجاد
چنین پایگاه‌هائی در بندر عباس و اصفهان شدند لیکن چندی بعد با بسط و تفوق تجارتی
روزافزون انگلیس‌ها، هلندی‌ها و فرانسوی‌ها از آن صفحات خارج
شدند.
در
طی قرن هفدهم میلادی سر توماس هربرت انگلیسی و سر ژان شاردن فرانسوی که به خدمت
دولت انگلیس درآمده بود هر یک جداگانه به کشور ایران مسافرت نموده و کتاب‌های
مستندی درباره مسافرت خود به رشته تحریر درآورده‌اند. اولین هیئت سیاسی روس‌ها در
سال ۱۶۶۴ میلادی مرکب از دو نفر ایلچی و هشتصد نفر
ملتزمین آنها از طرف امپراطور الکسیس به کشور ایران وارد شد. در سال ۱۷۰۸ میلادی پطر کبیر سفیری از
جانب خود به دربار ایران در اصفهان گسیل داشت و پس از هفت سال هیئت دیگری را به
کشور ما روانه نمود.
درباره
تاخت و تازهای روس‌ها در کشور ایران و روابط کنونی بین دو کشور قبلا بتفصیل سخن
رفته است.
در
اوایل قرن نوزدهم عده زیادی از دانشمندان و رجال سیاسی اروپا به ایران آمدند که سر
جیمس موریه مصنف کتاب حاجی بابای اصفهانی و سر جان ملکم مؤلف تاریخ ایران نیز جزو آنها بوده‌اند. دانشمندان مزبور موجب
ترویج ادبیات ایران در اروپا گردیدند و در اثر مساعی آنها جهان باختر نسبت به کشور
ایران علاقه عمیق معنوی پیدا کرد.